Szczepienie przeciwko gruźlicy jest drugim szczepieniem (obok WZW B) wykonywanym w pierwszej dobie życia dziecka. Teraz więc – o gruźlicy i o szczepionce BCG.
Podstawą mojego artykułu jest wiedza zaczerpnięta z książki dr. Aleksandra Kotoka pt. Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach dla myślących rodziców, uzupełniona informacjami z innych źródeł.
GRUŹLICA
Co to za choroba:
Gruźlica jest chorobą infekcyjną, która zwykle dotyczy płuc, może jednak zajmować także inne narządy. Choroba powoduje powstawanie w tych narządach wielu drobnych guzków zwanych „gruzełkami”, które stopniowo zastępują prawidłowe struktury i częściowo niszczą tkanki, pozostawiając puste przestrzenie, czyli „jamy” .[1]
Objawy:
- ciągłe pokasływanie i odksztuszanie flegmy;
- stały stan podgorączkowy;
- szybkie męczenie się, bladość;
- utrata wagi;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- nocne poty;
- ból głowy.
Sposób zarażenia się:
- głównie drogą kropelkową (przez kaszel, kichanie, śmiech, mówienie);
- picie surowego mleka od zakażonej krowy;
- w rzadkich przypadkach – przez skórę (dotyczy to przede wszystkim lekarzy weterynarii i rolników).
- Człowiek i prątki gruźlicy współistnieją od tysięcy lat, ale nawet w najbardziej niekorzystnych okresach chorują tylko nieliczni. Tak naprawdę zakaźność gruźlicy jest niska. […] Gruźlica jak żadna inna choroba ma charakter społeczny; tradycyjnie jest to choroba ubogich, uchodźców, głodujących, żyjących w złych warunkach, przede wszystkim – w zamknięciu.[2]
Leczenie:
- farmakologiczne (gruźlica jest wyleczalna przy zastosowaniu specjalnych antybiotyków i kombinacji kilku leków);
- leczenie wspomagające: przebywanie chorego na słońcu, naświetlanie lampami (prątki gruźlicy szybko giną pod wpływem promieniowania ultrafioletowego);
- wypoczynek;
- dieta;
- poprawa warunków mieszkaniowych w przypadku, gdy te warunki są złe;
- częste wietrzenie pomieszczeń, w których przebywa chory (dostęp świeżego powietrza).
Naturalna odporność na chorobę a kontakt z prątkami:
Nie znalazłam odpowiedzi na pytanie, czy sam kontakt z prątkami gruźlicy może dawać dożywotnią odporność na tę chorobę, jeśli prątki po dostaniu się do płuc zginą od razu pod wpływem działania układu immunologicznego. A jest to ważne pytanie, jeśli rozważamy decyzję o szczepieniu w przypadku konkretnego człowieka. Wiadomo natomiast, że prątki, które wtargnęły do płuc mogą pozostać przy życiu, ale nie rozmnażać się i w ten sposób przetrwać w organizmie wiele lat, nie wyrządzając mu szkody, ale obciążają go wówczas większym ryzykiem zachorowania; choroba rozwija się u około 10% zakażonych:
Prątki po wniknięciu do organizmu zostają w większości przypadków wyeliminowane, ale część z nich pozostaje w swoim ognisku pierwotnym – najczęściej w płucach – lub rzadziej w innych drobnych ogniskach, jakie powstały w całym organizmie […]. Prątki te otoczone wałem ochronnym, jaki powstał w wyniku mobilizacji sił obronnych gospodarza tkwią tam w drobnych „gruzełkach”[…], stąd nazwa gruźlica […]. Prątki te są żywe, jednak ich metabolizm jest osłabiony, utraciły one, ale tylko przejściowo, zdolność mnożenia się. W takim stanie „uśpienia” […] mogą przetrwać w organizmie zakażonego gospodarza przez całe życie, nie powodując u niego żadnych objawów chorobowych. U około 90% zakażonych taka „inkubacja” prątka trwa całe życie, a u zakażonego nie rozwija się choroba. Osoba zakażona jest w pełni osoba zdrową. […]
U większości zakażonych między prątkiem a siłami odpornościowymi gospodarza wytwarza się równowaga. Jest to jednak równowaga chwiejna, która w każdej chwili może być zakłócona. Wtedy prątki na powrót odzyskują swoją aktywność, zaczynają się rozmnażać, dochodzić może do ich rozsiewu w całym organizmie i do rozwoju choroby w zajętym/zajętych narządzie/narządach lub tkankach. […] Czynniki zakłócające tę chwiejną równowagę mogą być pochodzenia egzogennego lub endogennego. Takim czynnikiem zewnętrznym jest ciągłe dodatkowe zakażanie, czyli inaczej nadkażenie prątkiem […]. Ma to miejsce w przypadku długotrwałego, ścisłego […] kontaktu z osobą silnie prątkującą. Ciągłe nadkażenia przełamują barierę – pewien stan odporności, jaką wytworzył organizm w wyniku zakażenia pierwotnego. Jest to tzw. odporność śródzakaźna, gdyż powstaje w wyniku utrzymywania się prątków w organizmie w „uśpionej” postaci. Czynnikami zewnętrznymi osłabiającymi naturalną odporność i zwiększającymi ryzyko rozwoju choroby są poza wymienionymi nadkażeniami: nędza i związane z nią głód i niedożywienie, ciasne, ciemne przeludnione mieszkania, przebywanie w „skoszarowanym” środowisku (więzienia, koszary, przytułki), sprzyjające zakażeniu i nadkażeniu. Są nimi także stresy psychiczne – wywołane np. bezrobociem czy groźbą utraty pracy. Te czynniki społeczno-ekonomiczne były od wieków postrzegane, jako czynniki zwiększające ryzyko zachorowania, stąd gruźlica od dawna uważana jest za chorobę społeczną.[3]
Odporność po szczepieniu:
Szczepionka przeciwko gruźlicy nie jest skuteczna, co więcej, może prowadzić u osoby zaszczepionej do niewidocznego zakażenia na całe życie (obecności „uśpionych” prątków w organizmie, o czym mowa w poprzednim punkcie):
Duże badanie, przeprowadzone przez WHO [Światową Organizację Zdrowia] w Indiach, ostatecznie dało odpowiedź na pytanie, czy BCG [szczepionka przeciwko gruźlicy] chroni przed najbardziej rozpowszechnioną gruźlicą płuc: nie tylko efekt ochronny okazał się zerowy, ale zachorowalność w grupie zaszczepionych była wyższa.[4]
Zaszczepienie może skutkować wystąpieniem łagodnej formy gruźlicy, której następstwem będzie ponowne zachorowanie, tym razem w ostrej, groźnej postaci:
Były kierownik katedry gruźlicy i pulmonologii państwowego uniwersytetu medycznego w Doniecku prof. B.W. Noriejko uważa, że stosowanie szczepionki BCG nie poprawia, a zmniejsza szanse chorego na gruźlicę na pomyślne wyjście z choroby: u osób zaszczepionych czasami występuje stosunkowo łagodny typ pierwotny gruźlicy, kończący się zwykle spontanicznym wyzdrowieniem, a gruźlica typu wtórnego [u tych osób] cechuje się ciężkim przebiegiem i wysoką śmiertelnością.[5]
Powikłania po chorobie:
- powikłania w układzie oddechowym, np. marskość pogruźlicza płuc (powstanie blizn w płucach prowadzących do częściowej dysfunkcji płuc, a w konsekwencji do defektów oddechowych, zniekształcenia tchawicy i oskrzeli);
- blizny i zniekształcenia w innych narządach;
- większe narażenie na ponowne zachorowanie w przypadku zaleczonej gruźlicy, w warunkach osłabienia organizmu spowodowanego różnymi czynnikami (uśpione leczeniem prątki mogą ponownie zaktywizować się).
Powikłania po szczepieniu:
- niepoddające się leczeniu bliznowce (nadmiernie rozrośnięte blizny), zimne ropnie, wrzody;
- zapalenie węzłów chłonnych;
- zapalenie kości;
- zmiany o charakterze alergicznym: wysypki skórne, wyprysk, rumień guzowaty (choroba zapalna tkanki tłuszczowej objawiająca się zaczerwienionymi, bolesnymi guzami w tkance podskórnej), pryszczykowe zapalenie spojówek, zapalenie tęczówki ;[6]
- uogólniona infekcja BCG u noworodków (uogólniony rozsiew prątków drogą układu limfatycznego i krwionośnego do wszystkich organów), która może prowadzić do śmierci;
- gruźlica;
- odległe w czasie powikłania poszczepienne, np. cukrzyca.
Poniżej przedstawiam wypowiedź mamy dziecka, u którego stwierdzono niepożądany odczyn poszczepienny po szczepieniu BCG. Wypowiedź poparta jest dokumentacją medyczną:
https://www.youtube.com/watch?v=GOsjLpW4qu4
Źródło: Youtube
[1] http://www.europeanlung.org/assets/files/pl/publications/tb-pl.pdf
[2] Aleksander Kotok: Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach dla myślących rodziców; przekład: Katarzyna Prześnicka; Wydawnictwo Lekarskie SIMILIMUM, 2011 r., str. 142
[3] http://wsse-poznan.pl/wp-content/uploads/2011/05/Gruzlica.pdf
[4] Aleksander Kotok: Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach dla myślących rodziców; przekład: Katarzyna Prześnicka; Wydawnictwo Lekarskie SIMILIMUM, 2011 r., str. 148
[5] Aleksander Kotok: Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach dla myślących rodziców; przekład: Katarzyna Prześnicka; Wydawnictwo Lekarskie SIMILIMUM, 2011 r., str. 148-149
[6] http://www.pzh.gov.pl/przeglad_epimed/56-1/561_01.pdf
