Jak już pisałam, szczepionka DTP (trzecia, jaką otrzymuje niemowlę w pierwszych tygodniach życia) jest szczepionką przeciwko trzem chorobom: błonicy, tężcowi i krztuścowi. Dla przypomnienia: w pierwszych 18 miesiącach życia dziecko otrzymuje cztery dawki DTP, a do 19 roku życia – siedem dawek (w tym – dwie dawki szczepionki Td – przeciwko błonicy i tężcowi), według polskiego programu szczepień ochronnych.[1] Dzisiaj chciałabym przedstawić informacje na temat tężca i szczepieniu przeciwko tej chorobie.
Podstawą mojego artykułu jest wiedza zaczerpnięta z książki rosyjskiego lekarza, dr. Aleksandra Kotoka pt. Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach dla myślących rodziców, uzupełniona informacjami z innych źródeł.[2]
TĘŻEC
Co to za choroba:
Tężec jest chorobą uszkadzającą centralny układ nerwowy. Bezpośrednią przyczyną tężca jest toksyna wydzielana przez laseczki tężca. Są to bakterie beztlenowe, które są zawsze obecne w jelicie grubym człowieka. Wydzielają one nieustannie niewielkie ilości toksyny, dzięki czemu człowiek może uzyskać częściową odporność na chorobę. Jeśli jednak laseczki tężca z otoczenia (występujące powszechnie, m.in. w glebie, błocie, kurzu domowym, wodzie słonej i słodkiej, w kale ludzkim i w kale zwierząt, w organizmie konia) dostaną się do rany, w której panują warunki beztlenowe, wówczas dochodzi do wytwarzania dużych ilości toksyny. Taką raną nie jest zwykłe skaleczenie czy zadrapanie, ale rana głęboka, zazwyczaj kłuta (np. od skaleczenia gwoździem lub silnego ukąszenia przez zwierzę) lub rana wynikła z ciężkiego poparzenia.
Objawy:
Tężec objawia się napadami skurczów mięśni. Początkowym symptomem może być szczękościsk wywołany skurczem mięśni twarzy. Skurcze mięśni układu oddechowego mogą skutkować niewydolnością oddechową. Jednym z możliwych symptomów jest charakterystyczne wygięcie ciała w łuk. Tężec może mieć postać uogólnioną (częściej) lub miejscową (rzadziej), ograniczoną do określonej grupy mięśni. Bez odpowiedniej profilaktyki i leczenia choroba może doprowadzić do zgonu.
Sposób zarażenia się:
Tężcem nie można się zarazić, tj. bakteria nie przenosi się z człowieka na człowieka, ani ze zwierzęcia na człowieka, natomiast tężcem można zakazić się (przez doznanie głębszych ran w kontakcie z nośnikiem laseczki tężca). Dzieci nie należą do grup ryzyka zachorowania na tężec, natomiast na chorobę narażeni są narkomani stosujący narkotyki dożylne, osoby ciężko poparzone, osoby chorujące na nowotwór, starsi ludzie oraz rolnicy zajmujący się pracą ręczną w polu. W krajach biednych, tężec stanowi zagrożenie dla noworodków, ze względu na brak sterylnych warunków dla przecinania pępowiny i higieny pępka niemowlęcia.
Tężec jest chorobą, w której zbiorowiskowa odporność nie przyczynia się […] do ochrony poszczególnych osób. Zatem stan uodpornienia każdej indywidualnej osoby determinuje wrażliwość społeczeństwa na tężec.[3]
Profilaktyka i leczenie:
Generalna profilaktyka związana jest z zachowaniem higieny w pracy w polu, w pracy związanej z wywożeniem nieczystości płynnych z gospodarstw domowych (opróżnianie szamb), w pracy w stadninie końskiej itp. W przypadku odbioru porodu należy zadbać o sterylność narzędzi chirurgicznych i higienę otoczenia matki i dziecka.
W przypadku jakiegokolwiek skaleczenia w warunkach potencjalnego kontaktu z laseczkami tężca, należy poczekać, aż wypłynie nieco krwi (za wyjątkiem przypadków, w których doszło do dużego krwotoku), gdyż zmniejsza to ryzyko zapadnięcia na chorobę. Następnie ranę należy przemyć wodą utlenioną. Dr Kotok proponuje również zastosowanie leku homeopatycznego. W przypadku poważniejszych ran niezbędna jest interwencja lekarza-chirurga, który powinien otworzyć ranę, oczyścić ją i zaszyć. Lekarz decyduje również o tym, czy podać anatoksynę przeciwtężcową (względnie ludzką immunoglobulinę przeciwtężcową albo surowicę końską).
Leczenie tężca obejmuje m.in.:
-
- podłączenie do respiratora w przypadku trudności w oddychaniu;
- podanie antytoksyny przeciwtężcowej, ludzkiej immunoglobuliny przeciwtężcowej lub surowicy końskiej;
- zaopatrzenie rany;
- antybiotykoterapię;
- leczenie skurczów mięśniowych.
Nabycie odporności po chorobie:
Przebycie choroby nie daje odporności.
Odporność po szczepieniu:
Szczepionka przeciwko tężcowi jest anatoksyną przeciwtężcową. Jest to toksyna tężca unieczynniona formaliną. Szczepionka zawiera również takie pierwiastki jak rtęć i aluminium. Dr Kotok przytacza pewne badanie przeprowadzone na 11 zdrowych wolontariuszach. Wolontariuszy tych zaszczepiono przeciwko tężcowi, po czym zaobserwowano u nich poważny spadek wydolności układu immunologicznego. Taki spadek odporności prowadzi do częstych i długotrwałych chorób. Problemem w przypadku takiego szczepienia może być nie tyle sama anatoksyna, co toksyczne dodatki chemiczne, jakie jej towarzyszą.
Jeśli chodzi o skuteczność samych przeciwciał, dr Kotok przytacza przypadki, w których osoby wielokrotnie zaszczepione przeciwko tężcowi uzyskały odpowiedni poziom przeciwciał, ale zachorowały na tężec. Doktor mówi m.in. o 29-letnim pacjencie, który zachorował na tężec, pomimo, że poziom jego przeciwciał stukrotnie przewyższał miano przeciwciał uznawane za ochronne. Chcę przy tym zaznaczyć, że książka dr. Kotoka jest należycie udokumentowana.
Powikłania po chorobie:
-
- zapalenie płuc (wynikające z zachłyśnięcia lub też nadkażenia bakteryjnego);
- złamania kości (spowodowane wyprężeniem ciała);
- zatorowość płucna;
- zaburzenia psychiczne;
- inne.
Powikłania po szczepieniu:
W Polsce dzieci szczepione są przeciwko tężcowi szczepionką DTP. O możliwych powikłaniach po tej szczepionce pisałam w poprzednim artykule.
Rodzice, którzy obawiają się skutków ubocznych szczepienia DTP (czyli szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi – trzy w jednym), a chcieliby zaszczepić swoje dziecko jedynie przeciwko tężcowi, mogą postarać się o monoszczepionkę przeciwtężcową.
[1] http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2015/63/akt.pdf
[2] .: http://monz.pl/abstracted.php?level=4&id_issue=855661 , http://www.machala.info/media/repository/STN/15_STN_Tezec_zasady_leczenia_w_OIT_Pachucki_M.pdf , http://wylecz.to/pl/choroby/choroby-zakazne/tezec.html#
[3] opinia prof. Artura Gałązki przytoczona w pracy Teresy Kłapeć i Marii Stroczyńskiej – Sikorskiej pt. Tężec – choroba wciąż aktualna w Polsce
